Jack Ruby

Kiedy Józef Rubenstein wyjeżdżał z rodzinnego Sokołowa Podlaskiego do Ameryki, nie przypuszczał, że jego syn będzie znany na całym świecie. Jego nazwisko pojawia się w kontekście zabójstwa prezydenta Kennedy’ego.

fot. internet

Józef Rubenstein był z zawodu cieślą. W 1893 r. wstąpił do armii. Wkrótce potem ożenił się i w 1903 r. wyjechał z rodziną do Stanów Zjednoczonych. Nie stronił od alkoholu, co wiązało się z domowymi awanturami i przemocą. Piątym z ośmiorga dzieci państwa Rubensteinów był Jakub, który urodził się w Chicago najprawdopodobniej 24 marca 1911 r.

Żona Józefa, Fannie Turek Rutkowska, z powodu choroby psychicznej musiała poddać się leczeniu w szpitalu. Młody Jakub nie był objęty właściwą opieką, co doprowadziło do problemów w szkole i częstego wagarowania. Mieszkał w czterech rodzinach zastępczych. Pod opieką matki znajdował się w czasie, gdy wypuszczano ją ze szpitala. Ta sytuacja sprawiła, że musiał wcześnie zacząć zarabiać.

Jakub zajął się ulicznym handlem. Był też podobno chłopcem na posyłki w mafii Ala Capone. W czasie II Wojny Światowej pracował jako mechanik w siłach powietrznych USA. Po zakończeniu działań wojennych, wraz z braćmi przeniósł się do Dallas i zmienił nazwisko na Ruby. Zrobił tak, gdyż niektórzy Amerykanie nie chcieli prowadzić interesów z Żydami.

W Dallas Jack Ruby otworzył klub nocny, do którego często zapraszał funkcjonariuszy policji. Nie żałował im najlepszych trunków i rozrywek. Mówi się, że Jack był związany z mafią i brał udział w przemycie broni do Ameryki Środkowej.

Mieczysław Mendel Bram

Mieczysław Mendel Bram urodził się w 1922 roku w Sokołowie Podlaskim. Swoje aktorskie życie związał z teatrem. Wystąpił też w kilku filmach, m.in. Austerii w reżyserii Jerzego Kawalerowicza.

fot. Archiwum Teatru Żydowskiego w Warszawie

W wieku 14 lat został pracownikiem Teatru Żydowskiego w Białymstoku. Opiekował się rekwizytami oraz statystował w kilku sztukach. Najprawdopodobniej wtedy narodziła się w nim miłość do sceny. W 1941 roku białostocka grupa teatralna gościła w Mohylewie (Białoruś). Gdy miasto znalazło się pod okupacją niemiecką, aktor został wywieziony do Środkowej Azji. Trafił do Frunze (obecnie Biszkek, największe miasto i stolica Kirgistanu).

Do Frunze trafiła również Ida Kamińska, aktorka oraz reżyser teatralny. To ona zorganizowała w mieście zespół, z którym wystawiała sztuki w miejscowej filharmonii. Wśród pracowników znalazł się także Mieczysław Bram. Grał jedynie epizodyczne role, zajmując się głównie sprawami technicznymi teatru.
Po powrocie do kraju Bram pracował w Teatrze Żydowskim w Łodzi, a od 1955 roku - w Warszawie. Egzamin aktorski zdał eksternistycznie dopiero w 1976 roku. Pierwsze filmy, w których wystąpił to telewizyjne wersje teatralnych przedstawień - „Dybuk”, w reżyserii Stefana Szlachtycza, „Gwiazdy na dachu” Jerzego Gruzy, „Komedianci”.

W 1982 roku zagrał Wohla w filmie Jerzego Kawalerowicza - „Austeria”. Jest to opowieść o nieistniejącym już świecie polskich Żydów - ich kulturze, obyczajach, stosunkach społecznych. Wystąpili tu m.in. Franciszek Pieczka, Wojciech Pszoniak, Szymon Szurmiej, Gołda Tencer.

Później Bram wystąpił jeszcze w „Hani”, na podstawie noweli Sienkiewicza, u boku Jana Englerta i Macieja Orłosia oraz w amerykańskiej produkcji „War and love”, z udziałem m.in. Karola Strasburgera.

Mieczysław Bram zmarł w 1986 roku w Warszawie.

German soldiers in Sokolow (II)

German soldiers in Sokolow (I)

All Saints Day

All Saints Day at the Old Jewish Cemetery in Sokolow

November 1, 2011