Polish translation of two Yiddish pages found in Sokolow

We already have a Polish translation of two pages written in Yiddish, found in the rubble of one of the buildings in Sokołów.

It is a fragment of a short story by Moyshe Olgin, a writer associated with the Bund. He wrote his articles and books in English, Russian, German, French, Polish, Hebrew and Yiddish.

More about his life: https://yiddishkayt.org/view/moyshe-olgin/

If you do not know Polish, please try to read our translation using Google Translate.

Here it is:

[str. 31]

Ostatnia ofiara

---

… patrząc mu z czułością w oczy,

… a jej głos załamał się.

… Chcesz dalej jechać? Chcesz nas opuścić na stare lata? Może nie wiesz, że my … żyliśmy? Może nie wiesz, że łamiesz nam serca? Bóg świadkiem, że nie odszedł … Nie powinnam modlić się za ciebie i nie powinnam przelewać moich łez. Bóg mi świadkiem, że dałabym się zamknąć w więzieniu za ciebie, że oddałabym ostatnią kroplę krwi za … Och, twoje rzeczy! Twoje żelazne wrota! Przez cały czas leżały właśnie tu, u mnie w sercu i męczyły mnie i dusiły i nie dawały złapać oddechu. Mój synu! Bóg zesłał nam cud: nadal jesteś z nami w domu. Mogliśmy zobaczyć cię na własne oczy. Znów chcesz wyjechać? Chcesz nas zostawić w nędzy? Samotnych jak kamień na polu? Jesteśmy starzy i chorzy. Poza tobą nie mamy nikogo na tym świecie. Ukój nasze rany, daj nam odpocząć od naszego ciężkiego życia. Zostań z nami! Daj mi dożyć radości i zobaczyć twoje dzieci. Niech na starość wzejdzie nad nami gwiazda zaranna! Mój synu! Jesteś moim pierworodnym. Moja pociecho! Moje serce! Popatrz na nas! Spójrz na swoją starą matkę i jej kościste, styrane dłonie! Moje dziecko! Nie odchodź od nas.

Po chudej, pomarszczonej twarzy popłynęły łzy. Łzy mieniły się też w oczach młodzieńca. Zalman siedział w kącie i swoim głębokim spojrzeniem patrzył na nich. Matka nie spuszczała wzroku z Abrahama. A jej serce biło mocno. Serce krwawiło.

[str. 32]

Olgin 

---

Minęła chwila.

Stary wstał, podszedł powoli, podniósł ręce i powiedział podniosłym głosem.

- Nie, Ciporo, pozwól mu odejść. Nie potrzebujemy…

zachowywać. Podążają świętą drogą. Ja…

tu w ciemności. Moje lata są…

chociaż syn będzie żył jak człowiek. Odchodzą, Ciporo… stary… dla nas, dla wszystkich. Idą obetrzeć łzy, ukoić rany. Idź, mój synu! Bądź… ze wszystkimi naszymi wrogami. Niech Bóg cię ma w swojej opiece… Lepszej pociechy nie potrzebuję.

Dalej nie mógł już mówić. Łzy tłamsiły się w gardle. Nie mógł wydobyć ani słowa.

Do izby wpadały złote słoneczne promienie.

Sierpień, 1904

Tłumaczenie z jidysz: Agata Reibach

Another piece of history

A few years ago an old book written in Hebrew was found in the attic of one of the houses in Sokołów. The person who found it gave it to me, and I gave it to the Jewish Historical Institute.

Today I received another find - a few pages written in Hebrew and Yiddish, found in the rubble of one of the buildings in Sokołów. Maybe you know what is written here?

Some say that there are no Jews in Sokołów any more. But I say that they are all still here...

Konkurs historyczny dla uczniów

Fundacja Gszarim ogłasza konkurs historyczny dla uczniów szkół z Sokołowa Podlaskiego i okolic. Nagrodzone zostaną najciekawsze oryginalne prace dotyczące historii społeczności żydowskiej. Zgłoszenia można przesyłać do 1 września 2019 r.

Co trzeba zrobić?

Trzeba napisać esej, opowiadanie lub artykuł mówiący o historii Żydów z Sokołowa Podlaskiego lub okolic – Węgrowa, Siedlec lub innych miejscowości w pobliżu. Trzeba sięgnąć do źródeł dostępnych w bibliotece szkolnej, lokalnym archiwum oraz poprosić o informację któregoś ze starszych mieszkańców miasta. Możecie zapytać swoich dziadków, sąsiadów lub znajomych. Z pewnością znają oni ciekawe historie warte upamiętnienia.

Gdzie wysłać swoją pracę?

Swój esej, opowiadanie lub artykuł wysyłajcie na adres: kontakt@jewish.pl
Pamiętajcie o tym, żeby się podpisać i podać swój numer telefonu!
Szczegóły dotyczące zgłoszenia znajdują się w regulaminie konkursu.

Co można wygrać?

Dla trzech najlepszych autorów przewidujemy nagrody pieniężne: I miejsce – 500 zł; II miejsce – 300 zł; III miejsce – 200 zł.

Do kiedy mam czas?

Swoje prace przysyłajcie do 1 września 2019. Rozstrzygnięcie konkursu i ogłoszenie wyników nastąpi 22 września.

Więcej informacji na stronie: https://jewish.pl/pl/2019/04/15/konkurs-historyczny-dla-uczniow/

Translation of another book about Sokołów

We are still working on in but I wanted to share it with you.

The pain of Jewish history is reflected in the Yiddish language, in which memorial books of many Polish cities and towns were written after the war. This year, the Gszarim Foundation translated into Polish a second such book on the history of Sokołów Podlaski, a small town located east of Warsaw. Below is one of the chapters of this publication in English. The whole text (in Polish) is available at sokolow.jewish.pl.

https://sokolow.jewish.pl/en/

Commemoration of Sokolow Jews - 2018

Ber-Moshe Szlechter was 29 years old when he and his brother went from Sokołów to Palestine (now Israel) in 1935. Today, on September 23, his son Yoram and granddaughters Mayaan, Sharon and Inbal for the first time came to Sokołów to commemorate those who were murdered during the war.

Thank you all for coming. Thank you to everyone who wants to remember the Jewish history of our town.

Uroczystość upamiętniająca sokołowskich Żydów

Róża Morgensztern

Today I received a postcard sent by Róża Morgensztern in June 1939 to the editorial office of "Express Poranny". Róża took part in the contest. On the back of the card there is a coupon filled in by her, in which she wrote that Henryk Sienkiewicz is the author of "In Desert and Wilderness". Róża was a student and lived in Sokołów at 1 Brzóski Street.

In the Yad Vashem database there is a testimony regarding Roiza Morgenshtern, born in 1924, daughter of Moshe David and Feiga. Roiza was murdered in 1942. She was 18 years old at the time.